Marka; bir ticaret malını tanıtmaya, benzerlerinden ayırmaya yarayan, o malın simgesi olan, resim ya da harften oluşan özel işarettir. Marka bir mal veya hizmeti diğer mal veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlar.

Marka hakkı sahibi, markasını, sunduğu ürün veya hizmetleri alanında bulunan diğer ürün veya hizmetlerden ayırt edilmesini ve tercih edilebilmesi kapsamında ürün veya hizmetlere marka değeri olarak yansıyan marka haklarını, yasal koşullar altında kullanabilme, yararlanabilme ve bulunabilme haklarına sahiptir. Marka hakkı sahipleri, markalarının bilirliğini arttırmak amacıyla çeşitli yatırım ve tanıma faaliyetleri sağlamaktadır. Günümüz dünyasında markaların internet kullanımının da artmasıyla yaygınlaşması artmıştır. Markaların yaygınlaşması kötü niyetli işlemleri beraberinde getirmiştir. Kötü niyet içerisinde marka taklidi, marka ismini kullanarak kendi ürünün satma gibi faaliyetler gerçekleştirilerek haksız kazanç elde etmek sağlanabilir. Böyle durumlar da marka sahibi hukuk yoluyla yasaların kendisine sağladığı hakları kullanarak haksız kazancın önüne geçebilir. Marka sahibi, marka tescili bulunmasa dahi marka hakkına tecavüz nedeniyle Türk Ticaret Kanunu içerisinde yer alan haksız rekabet hükmünden faydalanabilir. Marka tescili marka üzerindeki hakların ispatlanması için önemlidir. Marka tescili marka sahibine 10 yıllık koruma süresi sağlar ve tescil süresine 6 ay kala yenilenmesi halinde her uzatma da marka tescili 10 sene daha uzatılır. Ancak 6 içerisinde uzatma talebinde bulunulmaması halinde marka hükümsüz kalır. Marka hakkı ve hukuki korumaları 556 sayılı Marka Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlenmekteyken, 10.01.2017 tarihinde Resmî Gazetede 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK), yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Marka itibarı, markanın tüketici tarafından görülen ve tüketici üzerinde oluşturduğu müşterinin markaya rağbeti, güveni ve markaya verdiği değerdir. Marka itibar kaybı, hukuka aykırı bir fiil ve kusurlu olarak bir başkasına ait malvarlığı değerine tecavüz edilmesi sonucunda oluştuğundan bu zararın doğmasına neden olan fiil bir tür haksız fiildir.
Markaya tecavüz fiili haksız fiil sorumluluğundadır. Marka tecavüz fiilleri, marka hakkı sahibinin maddi ve manevi bütünlüğüne ve markanın itibarında ortaya çıkabilecek zararları öngören kanun koyucu, maddi ve manevi tazminat talepleriyle birlikte itibar kaybı tazminatını Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ile hükme bağlamıştır. Marka hakkı tecavüzünün gerçekleşmesi durumunda başvurulabilecek kanunu koruma kararları Sınai Mülkiyet Kanunu’nun (SMK) 149. 150. 151.maddelerinde düzenlenmektedir. İtibar kaybı tazminatı markanın itibarında oluşan eksiklerin giderilmesini markanın, marka hakkı sahibinin değerlerine dâhil bir unsur olması nedeniyle markadaki itibar kaybının, marka hakkı sahibinin maddi; fakat dolaylı zararına yol açacağı düşünülmektedir. Markanın itibar kaybına yol açan tecavüz fiillerinin esas itibarıyla haksız fiil teşkil etmesi gerekçesiyle haksız fiil sorumluluğunun esaslarının geçerli olacağı kabul edilmektedir.

6769 s. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun (SMK) 29. Maddesi ile marka hakkına tecavüz sayılan fiiller açıkça belirlenmiştir.

Madde 29– (1) Aşağıdaki fiiller marka hakkına tecavüz sayılır:
a. Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı 7. Maddede belirtilen biçimlerde kullanmak, Kanunun 7. Maddesinde sayılan haller şunlardır:
– Tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin, tescil kapsamına giren mal veya hizmetlerde kullanılması,
– Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerle aynı veya benzer mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk tarafından tescilli marka ile ilişkilendirilme ihtimali ve dahil karıştırılma ihtimali bulunan herhangi bir işaretin kullanılması,
– Aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde olmasına bakılmaksızın, tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle markanın itibarında haksız bir yarar elde edecek veya itibarına zarar verecek veya ayırt edici karakterini zedeleyecek nitelikteki herhangi bir işaretin haklı bir sebep olmaksızın kullanılması,
b. Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı veya ayırt edilmeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markayı taklit etmek,
c. Markayı, veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit edildiğini veya bilmesi gerektiği halde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak, ihraç etmek, ticari amaçla elde bulundurmak veya bu ürüne dair sözleşme yapmak için öneride bulunmak,
d. Marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.

Marka hakkına tecavüz sebebiyle açılacak davalar 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda m.156 da düzenlenmiştir. Bu açılacak hukuk davalarında görevli mahkeme Fikri Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’dir.

Tecavüzün gerçekleşme durumunda tecavüzün tespiti, önlenmesi, durdurulması ve kaldırılması davalarında marka sahibi Tecavüzün tespiti davası ile durumu ortaya çıkarabilir ve maddi manevi tazminat talebinde bulunabilir. Henüz marka hakkına tecavüz gerçeklememiş ancak böyle bir durumun olma olasılığı yüksek ise muhtemel tecavüzü önleme davası açılır. Marka sahibi ihlalin gerçekleşmesinden sonra durumu fark ettiyse tecavüzün durdurulması davası açılır ve bu ihlal durumu ortadan kalmamış ise tecavüzün kaldırılması davası bu tecavüz ortadan kaldırılır.
Marka tecavüzü için açılacak davaların SMK’ da özel süre kapsamında düzenlemesi bulunmamaktadır. Ancak Kanunun 157. Maddesinde sınai mülkiyet hakkı veya geleneksel ürün adından doğan hukuka ilişkin taleplerde, 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun zamanaşımına ilişkin hükümleri uygulanır ibareleri bulunur.

Marka hakkına tecavüzün haksız fiil olması sebebiyle Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan hukuk davaları da uygulanır.

Sınai Mülkiye Kanunu’nun getirdiği yükümlülükler ve gereklilikleri konusunda uzmanlaşan ALF Hukuk Bürosu olarak hukuki ve danışmanlık hizmeti vermekteyiz.